Poznań ma swój Stary Browar, istniejący od 2003 roku. Łódź ma Manufakturę, powstałą w 2006 roku. Gniezno też ma podobny obiekt, choć w znacznie mniejszej skali (bez porównania!), ale otwarty nieco wcześniej. Mowa tu o centrum handlowym istniejącym w dawnej Rzeźni Miejskiej, zlokalizowanej przy ul. Sobieskiego. Nie jest on takim magnesem przyciągającym tłumy, jak wspomniane obiekty w Poznaniu czy Łodzi, ale też ma zbliżoną historię – od powstania, wzlotu i trafienia na światowe rynki, po upadek w latach 90. XX wieku.
Budowa Rzeźni Miejskiej dla Gniezna rozpoczęła się na początku lat 90. XIX wieku. Wszystko to z czystej konieczności zapewnienia logistyki dostaw materiału w postaci żywca (zwierząt przeznaczonych na rzeź), a także w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu higieny w trakcie jego przetwórstwa. Do tej pory bowiem działalność ta odbywała się w sporej części albo w prywatnych zakładach, albo w niewielkiej publicznej rzeźni zlokalizowanej przy ul. Jeziornej.
Nowy zakład otwarto w połowie 1895 roku na ówczesnych obrzeżach Gniezna. Dostarczana trzoda chlewna lub bydło przed jego ubojem było poddawane wnikliwej kontroli pod kątem ewentualnych chorób, które wówczas dziesiątkowały liczne gospodarstwa rolne. Następnie, po pozytywnej kwalifikacji, w istniejących halach prowadzono przetwórstwo, a następnie mięso sprzedawano dalej. Pozyskane tą drogą skóry zwierzęce trafiały do gnieźnieńskich garbarni. Poza samymi halami produkcyjnymi, zakład posiadał budynek biurowy oraz własną kotłownię, a nad całością piętrzył się wysoki komin. Dla zapewnienia stałych dostaw żywca, w 1909 roku doprowadzono bocznicę kolejową, przecinającą Park Miejski.
Niezwykle ważnym momentem w historii zakładu było powstanie w 1927 roku firmy Bacon Export Gniezno, która produkty z rzeźni eksportowała do Anglii. Popyt był tak duży, że wkrótce musiała ona utworzyć swoje filie przetwórcze w kilku innych miastach Polski. Swoje przedstawicielstwa Bacon Export Gniezno miała nawet za oceanem. Jej historię zakończyła II wojna światowa, ale rzeźnia działała, choć już w innej formie – zarówno w trakcie okupacji, jak i już po niej.
Zakłady Mięsne (bo tak w okresie PRL-u przemianowano dawną rzeźnię), nieustannie się modernizowały. Było to jednak trudne w istniejących budynkach, które ograniczały możliwości ich eksploatacji. Dopiero przemiany gospodarcze po 1989 roku i nastały wolny rynek zweryfikował możliwości dalszego funkcjonowania zakładu – w 1994 roku ogłoszona została jego upadłość. Jedynym dowodem na to, jaka była rzeczywista funkcja tego miejsca, są widoczne rzeźby w postaci głów krowy i świni, zlokalizowane na wschodniej fasadzie dawnego budynku produkcyjnego.
📸 Sebastian Uciński Fotografia
🖊 Rafał Wichniewicz
W ramach projektu #kulturadlagniezna, który dofinansowany jest ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w sieci”.
#kulturadlagniezna #kulturawsieci #nckultury
