Kultura tego miasta to LUDZIE. Społeczna Kronika Ludzi Kultury Miasta Gniezna

SPOŁECZNA KRONIKA LUDZI KULTURY MIASTA GNIEZNA

Wielkopolski Weekend Miejski: uzupełnienie zgodnie z postaciami przedstawionymi na muralu społecznym przy jeziorze Jelonek

Teatr Wizji Czerwona Główka – W teatrze główną rolę odgrywała mistyka, artysta często nawiązywał do Jana od Krzyża czy Simone Weil. O spektaklu „Królewska Droga Krzyża” wspomina dziennikarz, Dariusz Malach: „(…) Działanie trwa zazwyczaj od godz. 18 do 4 nad ranem, czasem dłużej, bo nigdy nie wiadomo dokładnie, ile czasu każdy z uczestników zechce poświęcić na medytację (następny czeka). Średnio każdy przebywa na sali ok. godziny, często ponad godzinę, choć zrazu nie zamierza. Podobnie było ze mną. Ze swoim skrzywieniem żurnalisty, który „niczemu się nie dziwi” zamierzałem „obskoczyć” to misterium w parę minut. Stało się inaczej i byłem z tego powodu mile zaskoczony. Nie sądziłem, że ten pełen prostoty pomysł na teatr okaże się tak mądry i frapujący”.

Do trupy teatralnej założonej przez Kuczkowskiego należeli m.in. Jacek Błaszczyk, Alek Bogusz i Leszek Giżycki. Teatr Wizji i Medytacji „Czerwona Główka” wystawiał sztuki własne, jak „On Jest czyli Szczelina”, „Krzyżowanie czasu” lub „Komorę”.

Ostatnie spektakle grupa sygnowała jako Teatr wizji i Medytacji Czerwona Główka, odbywały się one w okresie Wielkiego Postu lub adwentu w podziemiach Klasztoru Ojców Franciszkanów.

Sławomir Kuczkowski (ur. 22 czerwca 1965 w Gnieźnie zm. 29 kwietnia 2009 tamże) – polski reżyser, aktor, twórca Teatru Wizji i Medytacji „Czerwona Główka” i Teatru Poezji Poetów Różnych, poeta, animator kultury, autor audycji literackich w Radio Gniezno. Od 2020 przyznawane jest przez UM Gniezno Stypendium im. Sławomira Kuczkowskiego. Równolegle do teatru medytacyjnego, Kuczkowski animował poezję w Teatrze Poezji Poetów Różnych, gdzie razem z Dawidem Jungiem przygotował m.in. spektakl „Pieśń nad pieśniami” w przekładzie Romana Brandstaettera. Teatr Kuczkowskiego, którego był kierownikiem mieścił się w ówczesnym Młodzieżowym Domu Kultury w Gnieźnie, jednakże artysta wystawiał swoje prace także we franciszkańskich kryptach w Gnieźnie.

W 2008 roku w Nowej Soli za działalność teatralną otrzymał nagrodę Złotego PTAQ-a. Od 2010 roku Gnieźnieńskie Stowarzyszenie Konfraternia Teatralna przez dziesięć lat organizowało Mityngi Teatralne im. Sławomira Kuczkowskiego.

Również w twórczości poetyckiej Sławomira Kuczkowskiego pojawia się mistyka, o czym wypowiadali się znaczący krytycy, wśród nich m.in. Wojciech Kudyba, Zofia Zarębianka, Janusz Adam Kobierski.

W 2010 roku za tom „Piętno” Kuczkowski został uhonorowany pośmiertnie Nagrodą im. Ks. Jana Twardowskiego.

Należał do ważniejszych postaci artystycznych w powojennej historii kulturalnej Gniezna.

WŁODZIMIERZ BULIKOWSKI – dermatolog, specjalista medycyny pracy, balneolog. Lekarz, a zarówno pasjonat i badacz w dziedzinie medycyny oraz biologii. Pełnił obowiązki Kierownika Katedry w Zakładzie Balneoterapii w Katedrze Rehabilitacji, Fizjoterapii i Balneoterapii w WPiNoZ w Lublinie. Przeprowadził wiele badań dotyczących dermatologii, m.in. z Julianem Aleksandrowiczem – specjalistą w zakresie hematologii i chorób wewnętrznych, rozsławionym na całym świecie. Współpracowali przy pracy nad zastosowaniem biopierwiastków w leczeniu dermatologicznym. Wydał wiele publikacji na temat swoich badań.

Poza medycyną, jego pasją była literatura. Publikował w prasie i radio felietony oraz gawędy pod pseudonimem Janusz Brucel. Wykorzystywał w nich dobrze mu znaną gwarę gnieźnieńską. Pod swoim nazwiskiem wydał książkę „Bądźma ludźmi, szak! Rzecz o gwarze gnieźnieńskiej”. Został wyróżniony tytułem Międzynarodowego Naukowca Roku 2002 – za osiągnięcia w dziedzinie medycyny pracy i publikacje w dziedzinie mikrobiologii.

PELAGIA GDECZYK EITNER – fotografka. Doświadczenie w wykonywanej przez nią dziedzinie zdobyła w dwóch zakładach fotograficznych w Poznaniu: Balbiny Mirskiej oraz Eufemii i Anieli Rivoli. Własne studio otworzyła jeszcze w tym samym roku (1879), w którym zakończyła pracę dla innych. Pierwsze atelier znajdowało się na rogu ulic Hornej 32 i Nowej (obecnie jest to Mieszka I 34 i Mickiewicza). W 1884 roku pojawiła się na wystawie przemysłowej w Pleszewie, gdzie otrzymała premierę. W roku 1900 przeniosła zakład na adres Nową 6 (obecnie Mickiewicza 6), a po 3-4 latach otworzyła filię we Wrześni przy ulicy Poststrasse 192 (obecnie Warszawska). Odział przekazała w ręce męża w roku 1909, a zakład sprzedała w 1921 roku – po 42 latach działalności w branży. Jej specjalnością były zdjęcia portretowe, ale czasem fotografowała również krajobrazy i zabytki Gniezna oraz Trzemeszna. Miała swój wkład także w życie społeczne. Reprezentowała Gniezno na Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu w 1918 roku oraz działała w Deputacji dla Spraw Ubogich oraz Stowarzyszeniu Św. Wincentego á Paulo.

MARIAN GÓRNY – działacz, urzędnik samorządowy, nauczyciel, były prezydent miasta Gniezna. Był absolwentem UAM w Poznaniu, a później zaczął pracować jako nauczyciel. Kierował Szkołą Podstawową w Pyszczynie przez trzy lata. W 1970 roku powierzono mu funkcję kierownika Powiatowego i Miejskiego Społecznego Komitetu Budowy Szkół i Internatów. Już od 1971 roku był wizytatorem Wydziału Oświaty i Wychowania Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Od najmłodszych lat związany był z piłką ręczną. Zajmował się dziedziną spotu i kultury podczas pełnienia innych funkcji. Przez kilka lat trenował piłkarzy Startu Gniezno. W 1977 roku został dyrektorem Miejskiego Ośrodka Kultury w Gnieźnie, a 5 lat później był zastępcą prezydenta miasta. Od 1983 roku do 1990 przejął funkcje prezydenta miasta. W 2011 roku przeszedł na emeryturę, podczas której poświęcił się fotografii i malarstwu. Został odznaczony Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”.

ROMAN NOWAK – dyrygent, skrzypek oraz pedagog muzyczny. Studiował na kierunku Zespołu Pieśni Dawnej na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz w Wyższej Szkole
pedagogicznej – kierunek wychowanie muzyczne. Od dziecka śpiewał w chórze „Szpaki”, a później przejął w nim batutę. Był również silnie związany z Towarzystwem Śpiewaczym „Dzwon”, gdzie również był dyrygentem od 2007 r. i z którym współorganizował Gnieźnieńskie Spotkania Chóralne. Budził pasję muzyczną w swoich uczniach ze Szkoły Podstawowej nr 6. Uczył również muzyki w Szkole Muzycznej,
a także był instruktorem w Akademii Małego Muzyka. Często pojawiał się w jury konkursów wokalnych w Gnieźnie. Wspierał młode pokolenie muzyków, w tym również swoich synów – członków zespołu BAPU. Niedługo przed śmiercią został nominowany do „Królika”, czyli Nagrody Kulturalnej Miasta Gniezna.

ZENONA GOLC – animatorka kultury, instruktorka zespołów teatralnych i recytatorskich. Jest miłośniczką żywego słowa. Zasłynęła na scenie recytatorskiej w Polsce, jak i za granicą – laureatka Ogólnopolskich Konkursów Recytatorskich oraz międzynarodowych. Inicjatorka gnieźnieńskich przedsięwzięć takich jak: czytanie poezji w podziemiach Katedry, gnieźnieńskich edycji Krakowskiego Salonu Poezji Anny Dymnej. Jest również pomysłodawczynią nazwy konkursu „Smaczki, Smaki i Przysmaki Gnieźnieńskiej Kuchni”, podczas którego występuje jako prowadząca. Często pojawia się w roli jury najróżniejszych konkursów recytatorskich i nie tylko. Mimo przeprowadzki nadal jest związana z Gnieznem i okolicami.

STANISŁAW PASICIEL – polski muzealnik, wieloletni dyrektor Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Absolwent UAM w Poznaniu kierunku historia sztuki. Od 1963 roku do 1974 roku pełnił rolę kierownika Powiatowego Domu Kultury w Gnieźnie, gdzie prowadził Galerię A. Później rozpoczął pracę w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie na stanowisku wicedyrektora, a następnie dyrektora. Swoją pracę uwidocznił organizacją wielu wystaw poświęconych historii Gniezna i polskiego średniowiecza. Oto niektóre z jego publikacji: Gniezno. Widoki miasta 1505-1939 (1983), Zespół klasztorny franciszkanów i klarysek w Gnieźnie (2005), Gotycka przebudowa kościoła klasztornego cysterek w Trzebnicy (2014). Został odznaczony: Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Koronacyjnym za zasługi dla kultury Gniezna; odznakami honorowymi: „Za Zasługi dla Województwa Poznańskiego”, „Za Zasługi dla Województwa Wielkopolskiego” oraz „Za Zasługi dla Miasta Gniezna”. Dodatkowo Towarzystwo Miłośników Gniezna przyznało tytuł „Gnieźnianina Roku” w 1994 roku, a w 2014 Marszałek Województwa Wielkopolskiego wręczył nagrodę „Izabella 2013” za osiągnięcia w kierowaniu placówką.

URSZULA TRAWIŃSKA-MOROZ – śpiewaczka operowa, pedagożka, reżyserka, dyrektorka teatru. Urodzona w Gnieźnie, tu również uczęszczała do Szkoły Muzycznej. Wspomina z sentymentem o zasłudze jednej z nauczycielek – Zofii Wiśniewskiej, pod której kierunkiem zdawała „maturę muzyczną”. W 1952 roku rozpoczęła naukę śpiewu, którą kontynuowała w PWSM w Poznaniu, a później w PWSM w Warszawie. Występowała na wielu światowych scenach. Wydała kilka płyt, nagrywała dla Polskiego Radia, występowała w programach telewizyjnych i filmach. Od 1978 roku była wykładowcą (od 1996 roku z tytułem profesora) śpiewu solowego w ówczesnej Akademii Muzycznej w Warszawie. Od 1991 roku do 2005 roku prowadziła prywatny objazdowy Polski Teatr Muzyczny. Została wyróżniona: Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”.

Stanisław Berchiet urodził się 5 kwietnia 1887 roku w Poznaniu. Jego rodzicami byli Antoni i Helena z domu Schmidt. Ukończył szkołę powszechną oraz zawodową – prawdopodobnie kształcił się na kupca. Jego działalność handlowa pozostaje w zasadzie nieznana do czasu jego przybycia do Gniezna, co nastąpiło przed zakończeniem I wojny światowej. Wówczas prowadził m.in. kawiarnię „Esplanada”, a następnie w 1919 roku przy ul. Dąbrówki 15 na krótko uruchomił kawiarnię „Nowy Świat”.

Około 1920 roku przejął restaurację z ogrodem istniejącą nad Jeziorem Jelonek, a która od lat należała do Edwarda Gawella. Początkowo Stanisław Berchiet nowy interes prowadził pod nazwą „Saska Kępa”. To nawiązanie do kolejnej, znanej części Warszawy (podobnie jak „Nowy Świat”) najpewniej miało podnosić prestiż lokalu.

W pewnym momencie Stanisław Berchiet postanowił jednak zmienić nazwę restauracji. 9 sierpnia 1923 roku odbyła się zabawa z okazji otwarcia „Wenecji”. I tak zaczęła się budowa marki lokalu, która utrwaliła się w historii Gniezna. Tutaj w salach odbywały się liczne zabawy, koncerty, a także pokazy filmowe, wiece polityczne czy nawet walki bokserskie. W ogrodzie nie brakowało również pikników, występów oraz wystaw, a ponadto oferowano wynajem łódek do samodzielnych rejsów po jeziorze – od tej strony lokal posiadał kryty taras, wychodzący na brzeg akwenu.

„Wenecja” w latach 20. i 30. XX wieku stała się swojego rodzaju prywatnym ośrodkiem kultury, w którym grały orkiestry, gościli muzycy, cyrkowcy, kabareciarze i różnego rodzaju artyści, także zagraniczni, zapraszani przez właściciela tego przybytku. Mimo, że na terenie Gniezna istniały różne inne lokale, w których odbywały się inicjatywy kulturalne, to można powiedzieć, że w swojej formie „Wenecja” nie miała konkurencji.

Na przeszkodzie działalności lokalu stanęły problemy ekonomiczne, które pojawiły się w połowie lat 30. Zmierzch „Wenecji” nastąpił na przełomie 1936 i 1937 roku, po czym została ona sprzedana. Stanisław Berchiet opuścił Gniezno i wyjechał na Pomorze. Zmarł 27 grudnia 1960 roku w Gdyni.

Dziś po „Wenecji” w zasadzie nie ma śladu – większość budynków już nie istnieje, ale mimo upływu wielu dekad i wymianie kolejnych pokoleń, ta nazwa wciąż jest żywa w świadomości gnieźnian.

MIROSŁAW SKRZYPKOWSKI – fotograf, wykładowca, samorządowiec i działacz społeczny. Absolwent ASP w Poznaniu Wydziału Fotografii. Od 1984 roku do 2013 roku był dokumentalistą w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie. Wykładał na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa w UAM w Poznaniu, Wyższą Szkołą Umiejętności Społecznych, również w Poznaniu i Wyższej Szkole Humanistyczno-Menadżerskiej „Milenium” w Gnieźnie. W latach 2006-2014 objął stanowisko radnego Miasta Gniezna. Mimo wszystko najbardziej związany był z fotografią. Należał do Związku Polskich Artystów Fotografików oraz Fotoklubu Rzeczypospolitej w Warszawie. Oprócz bycia fotoreporterem, sam tworzył albumy, publikacje fotograficzne oraz wystawy. Promował Gniezno poprzez właśnie fotografię. Zdjęcia, które wykonał można było podziwiać na wystawach w wielu krajach na całym świecie. Został odznaczony: Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a także Złotym i Srebrnym Medalem „Zasłużony dla Fotografii Polskiej.

PROWIZORKA JAZZ BAND – początkowo Prowizorka Dżez Będ – zespół jazzu tradycyjnego. Zespół założony przy Jazz Club „Amok” w Gnieźnie w roku 1981. Gnieźnianie, którzy założyli zespół to: lider Tomasz Sacha – który w tamtym czasie mieszkał w Koninie Zbigniew Łuczak oraz Jan Kalinowski. Po niedługim czasie dołączyli także inni: Zenon Gromadzki, Janusz Ratajczak, Jarosław Budziszak oraz Marek Kociałkowski. Skład ten jeszcze wielokrotnie ulegał zmianom, ale nieprzerwanie od założenia w skład wchodził lider zespołu oraz gitarzysta Jan Kalinowski. Sukcesy, odniesione po otrzymaniu nagród, pozwoliły na wyjazd do Dunkierki – konkurs jazzowy odbywający się we Francji, oraz na festiwal Jazz Dagen w Eindhoven (Holandia). Pierwszy album powstał właśnie w Holandii w 1985 roku i dzięki zdobytej międzynarodowej sławie odbyli koncerty w wielu europejskich państwach, w tym również na licznych jazzowych festiwalach. Po 10 latach od utworzenia zespołu otworzyli warszawski festiwal Jazz Jamboree, a w 1997 byli ambasadorami polskiego jazzu podczas koncertów Europejskiej Unii Radiofonicznej – nadawanej w różnych krajach. Mieli okazję prezentować się również w telewizjach – krajowej TVP oraz zagranicznych oraz koncertować wraz z innymi sławami jazzu. Ich utwory były niepowtarzalne brzmienie ze względu na granie charakterystyczne dla Prowizorki. Nagrody jakie zdobyli to: sesja nagraniowa (nagroda specjalna Polskich Nagrań na festiwalu Złota Tarka w 1982 roku), wyróżnienie Tomasza Sachy (ten sam festiawal), wyróżnienie zespołu oraz indywidualna nagroda dla Tomasza Sachy (w 1983 roku), nagroda publiczności (w 1984 roku), nagroda główna i nagroda publiczności (na festiwalu OJM Złota Tarka w 1985 roku), Najlepszy Polski Zespół Jazzu Tradycyjnego – na podstawie ankiety miesięcznika Jazz Forum (w 1996 roku oraz 1997 roku).

Dyskografia:

Moonlightiing (1986)

Makeshift Forever (1986)

Humoresque 1″ (1986)

As Good As Live (1987)

Humoresque 2″ (1987)

Vital (1990)

Prowizorka Jazz Band (1991)

Prowizorka Jazz Band No 4 (1992)

Crazy Rhythm (1997)

Est Connection (1997)

New Live (2007, nagranie z koncertu z 2004)

To hear the music (2012)

Oraz nagrania na wydaniach różnych płyt z festiwali jazzowych.

JERZY MAROSZ – malarz, rysownik, rzeźbiarz. Urodzony w Żninie i do końca mocno związany z tym miastem. Studiował na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Tam uzyskał dyplom z malarstwa. Jako temat pracy magisterskiej wybrał „Galeria A i B w Gnieźnie”. Kojarzony był ze Żninem, Rogowem oraz Gnieznem. Jest twórcą „Galerii C” w Miejskim Ośrodku Kultury w Gnieźnie. Prowadził Pracownię Kształtowania Wyobraźni Plastycznej w Ośrodku Edukacji Teatralnej w Żninie, także warsztaty plastyczne dla dzieci i młodzieży w Gminnym Domu Kultury w Rogowie. Zaprezentował swoje dzieła na wystawach indywidualnych zbiorowych oraz na plenerach i sympozjach. Kilka z indywidualnych miało także miejsce w Gnieźnie: 1978 – „Galeria Nova”, Desa Gniezno, 1989 – „Malarstwo i różne takie…”, Galeria MOK Gniezno, 1997 – „Galeria MOK”, Gniezno. Aktualnie jego prace można podziwiać w muzeach i prywatnych kolekcjach w różnych zakątkach świata.

Jarosław Krenz – dyrygent, wokalista, aranżer, pedagog. Od 1996 dyrygent i kierownik artystyczny chóru mieszanego „Metrum” założonego w 1983r. Chór odbył wiele koncertów oraz zdobył wiele nagród podczas festiwali i konkursów w kraju i za granicą, jednymi z najbardziej prestiżowych były m.in. III miejsce i Nagroda Specjalna za najlepsze wykonanie kolędy tradycyjnej na Ogólnopolskim Festiwalu Kolęd i Pastorałek w Będzinie w 2003r., „Srebrne Pasmo” na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Adwentowej i Bożonarodzeniowej w Pradze w 2006r.W 2007 roku chór został laureatem w Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Religijnej im. Ks. Stanisława Ormińskiego. W 2019 roku otrzymali złote pasmo w VIII ogólnopolskim Festiwalu Muzyki Chóralnej.

Leon Galiński – dudziarz, niezwykle uzdolniony w wielu dziedzinach artystycznych. Zajmował się malarstwem, tkactwem, garncarstwem, grą na dudach, a także budowaniem instrumentów. Był instruktorem gry na dudach w MOK-u. Pracował m.in. w Prezydium PRN w Gnieźnie jako kierownik Wydziału budżetowo – Gospodarczego i w Kombinacie PGR Rybno Wielkie na podobnym stanowisku oraz był członkiem Miejskiej rady Kultury w latach 83-86. W 1986 został uznany mianem „Gnieźnianina roku” poprzez Towarzystwo miłośników Gniezna. Od tego roku był również członkiem Klubu Górskiego „Ornak”.

Klemens Waberski – gnieźnieński kompozytor, dyrygent, muzyk. W 1933 założył pierwszy zespół muzyczny o nazwie Amatorski Kwartet Wokalny Revellersi. Kilka lat później nagrali płytę z piosenkami „Wybacz zapomnij” – do słów Aleksandry Buchmanówny i „Pójdziemy na Stary Rynek” – do słów Juliana Chodeckiego. Wybuch II wojny światowej przerwał działalność kwartetu. Od 1936 roku do wybuchu wojny współpracował z rozgłośnią Polskiego Radia, jako kompozytor piosenek oraz akompaniator słuchowisk i audycji dla dzieci. Czas okupacji spędził w Jędrzejowie niedaleko Kalisza. W kwietniu 1945 roku Klemens Waberski, wraz z żoną i dwójką dzieci, wrócił do rodzinnego Gniezna. W 1950 roku wraz z Romanem Poczekajem zaangażował się w ratowanie gnieźnieńskiego chóru Dzwon przez połączenie go z chórem męskim Związku Zawodowego Pracowników Budowlanych, którego był dyrygentem. W latach 1952-53 skomponował muzykę do 3 sztuk teatralnych: „Igraszki z diabłem” – Jana Drdy, „Cyrulik sewilski” – Pierre’a Augustina Beaumarchai „Komedii omyłek” – Aleksandra Fredry. Parę lat później napisał muzykę do bajki: „Czerwony Kapturek”. W 1955 roku pracował jako instruktor artystyczny Revellersów i Podwójnego Kwartetu Mieszanego. W 1958 roku zespół zdobył I nagrodę i puchar przechodni w Wojewódzkich Eliminacjach Spółdzielczości Pracy. W Polowie lat 60-tych założył zespół Trio Gnieźnieńskie, które było przez wiele lat najważniejszym zespołem Gniezna. Pod koniec lat 60-tych przeszedł na emeryturę nie zaprzestając swojej artystycznej działalności. W latach 70-tych prowadził „Wieczory Chopinowskie” w Powiatowym Domu Kultury, był również akompaniatorem i aranżerem Międzyszkolnego Chóru Dziecięcego przy Ośrodku Kultury we Wrześni. W 1985 uzyskał tytuł „Gnieźnianina roku”.

Jerzy Sieczkowski – fotograf i edukator, jeden z liderów środowiska fotograficznego w Gnieżnie. Znany był głównie jako dokumentalista rejestrujący codzienne życie Gniezna, a także edukator i artysta. Był instruktorem sekcji fotograficznej MOK oraz etatowym fotografem w Muzeum Początków Powstania Polskiego w Gnieźnie. Mimo powszechnego uznania środowiska, jego twórczość w większości pozostawała w ukryciu. Artysta nagradzany w liczących się konkursach brał udział w wystawach indywidualnych i zbiorowych w Warszawie, Świdnicy, Bielsku Białej, Pile, Gnieźnie. Wychował w ramach warsztatów fotograficznych około 50 adeptów sztuki, zaszczepiając w nich miłość do fotografii przez duże F. Wielu jego uczniów zostało profesjonalnymi fotografami i fotoreporterami znanych polskich tytułów. Wystawy indywidualne:
„Hołd wdzięczności” – Gniezno 1983 r.,
„Uroczystości św. Wojciecha” – Gniezno 1985 r.,
„Krakowski Kazimierz” – Gniezno 1989 r.,
„12 fotografii” – Gniezno 1992 r.,
„Trochę koloru” – Gniezno 1993 (Galeria „Pod piątką”).

Wiesław Kiser– dyrygent, kompozytor, publicysta muzyczny, popularyzator muzyki. Ukończył studia kompozytorskie w PWS Muzycznej w Poznaniu. Od 1955 działał jako publicysta, a także felietonista Gazety Poznańskiej. W 1963 został kierownikiem artystycznym Kameralnego Zespołu Chłopięcego przy Poznańskim Chórze Chłopięcym. W 1970 założył Chór Chłopięcy „Szpaki” w Gnieźnie. Był jego dyrygentem i kierownikiem artystycznym. Odbyli ponad 1000 koncertów na terenie kraju oraz Europy zdobywając wiele nagród, w tym I miejsce na festiwalu w Pardubicach i II miejsce w Tampere. Od 1970 do 1974 był konferansjerem koncertów muzycznych dla młodzieży szkół artystycznych. Tworzył utwory chóralne, orkiestrowe i kantatowe dla polskich orkiestr symfonicznych. Zdobył III miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim na pieśń chóralną ogłoszonym przez Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne.

Marceli Derengowski – artysta, plastyk, malarz, pedagog zajmujący się rzeźbą, malarstwem olejnym, akrylowym, akwarelowe oraz rysunek. Ukończył PLSP w Szczecinie, a później Studium Nauczycielskie w Katowicach. Studiował na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku, na Wydziale Wychowania i Nauczania Plastyki. W 1979 uzyskał stopień doktora nauk pedagogicznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Nauczał rysunku i estetyki w gnieźnieńskich szkołach średnich. W 1980 zainicjował powstanie Klubu Plastyka-Amatora w MOK-u. Klubem kierował przez 18 lat. Swoje prace wystawiał we własnej galerii „Art. Marcello Galeria”. Był członkiem Związku Polskich Artystów Polskich, Stowarzyszenia Akwarelistów Polskich, a także Związku Polskich Twórców Sztuki^.

Wyróżniony został odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” w 2010 roku, Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w 2019 roku i Medalem Koronacyjnym miasta Gniezna.

Teresa Łubińska-Kalinowska – artyska zajmująca się tkaniną artystyczną. W 1974 ukończyła z wyróżnieniem Szkołę Plastyczną PLSP w Poznaniu. Od 1975 zajmowała się tkaniną artystyczną w pracowni Urszuli Plewki-Schmidt, z którą współpracowała do 1981. W tym okresie jej prace brały udział w wystawach zbiorowych, które były prezentowane w Polsce w Poznaniu, Gnieźnie, Warszawie, Łodzi,Sopocie i we Francji (Lille, Paryż, Lyon) W 1981 założyła własną pracownię Tkaniny Artystycznej w Gnieźnie. Kilka lat później miała autorską wystawę prac znajdujących się w zbiorach prywatnych na terenie Polski i nie tylko. Jej prace otrzymywały wysokie noty od krytyków, a jedna z nich została przekazana papieżowi Janowi Pawłowi II podczas jego pielgrzymki w 1983 roku. Równocześnie, realizując się jako artystka, prowadziła zajęcia z tkaniny artystycznej i gobelinu w gnieźnieńskim MOK-u, Centrum Kultury Zamek w Poznaniu oraz we własnej pracowni. W połowie lat osiemdziesiątych przystąpiła do Gnieźnieńskiego Towarzystwa Jazzowego, w 1991 założyła z mężem Janem Kalinowskim pracownię projektowo-reklamową Logo.

Janusz Chlasta – reportażysta, fotograf, dokumentalista wydarzeń społecznych w Gnieźnie oraz Wielkopolski z drugiej połowy XX wieku. W 7 klasie podstawowej ukazało się jego pierwsze zdjęcie interwencyjne wraz z tekstem w „Glosie Wielkopolskim” W 1956 współpraca z redakcją nabrała stałego charakteru. W 1965 podczas założenia gnieźnieńskiego miesięcznika „Przemiany” został jego stałym fotoreporterem. Był on członkiem Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego, Stowarzyszenia dziennikarzy Polskich i Rzeczpospolitej Polskiej. Za swoją działalność uzyskał Odznakę Honorową „Za Zasługi w Rozwoju Miasta Gniezna”.

Krystyna Jóźwiak – plastyk, animator plenerów malarskich i pedagog artystyczny. Była dyrektorem MOK-u, jednak bardzo silnie angażowała się w środowisku muzycznym, a także artystycznym; prowadziła plenery malarskie. Najwcześniejsze artystyczne dokonania to występy ze szkolnym zespołem wokalnym, a później na coraz ważniejszych – estradowych. Występowała również w kabaretach.

Daniela Zybalanka-Jaśko – polska aktorka teatralna w latach 1956-61 występowała w Teatrze Objazdowym PPIE w Poznaniu, a trzy lata później uzyskała dyplom ukończenia Wydziału Aktorskiego PWST w Warszawie. Była też związana z Teatrem Satyry w Poznaniu – gdzie zadebiutowała jeszcze przed uzyskaniem dyplomu. Pracowała również w teatrach m.in. w Toruniu, Elblągu, Nowej Hucie, Olsztynie i Zielonej Górze. W swojej drodze zawodowej była także dziennikarką, publikując w lokalnej prasie materiały na temat teatru, poezji czy życia kulturalnego. Pisała wiersze, zadebiutowała już w 1964 roku, a jej twórczość doczekała się wydania w formie kilku tomików 1975 roku zamieszkała w Gnieźnie i od tego czasu związana był z Teatrem im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie aż do zakończenia kariery scenicznej.
W 2016 otrzymała Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Wystąpiła również w 2 filmach pełnometrażowych: „Piekło i niebo” z 1966, „Nie będę cię kochać” z 1973 oraz zagrała w spektaklu telewizyjnym „Śmierć gubernatora” z 1970 roku.

O Piastowskim Lecie Poetyckim możecie przeczytać tu: https://biblioteka.gniezno.pl/tag/piastowskie-lato-poezji/

O muzykujących Rodzinach posłuchać tu: https://soundcloud.com/user-179074333-416039354/muzykujace-rodziny-kilka-slow-wstepu-z-kazimierzem-kubow?in=user-179074333-416039354/sets/wielkopolski-weekend-miejski-2021

Szkoła Podstawowa nr 7, klasa 8b, 2022-2023

Wybrana postać: Prowizorka Jazz Band

Prowizorka i jej jazz

Prowizorka Jazzband to zespół muzyczny pochodzący z Gniezna, który stworzyli Zbigniew Łuczak – kontrabas, Jan Kalinowski – gitara, harmonijka ustna, grzebień, a także Tomasz Sacha – śpiew, kazoo ( mały instrument będący dostępny na odpustach wydobywający specyficzny dźwięk) oraz gębofon. Do wyżej wymienionej trójki dochodzili później różni muzycy, lecz to oni byli głównymi postaciami Prowizorki. Zespół został założony w 1981 r. (pierwszy koncert był zaplanowany na 13 grudnia, lecz nie odbył się z powodu wprowadzenia stanu wojennego), raczkował na festiwalu Złota Tarka zdobywając pierwsze z ich wielu nagród. Koncertował po Zachodniej Europie oraz USA. Ukazało się ich 10 albumów, począwszy od pierwszej płyty pt. „Moonlighting” w 1985 r. w holenderskiej wytwórni „Timeless Records” do ostatniej „New live”.

Jeśli chodzi o nazwę, twórcy zespołu wzorowali się na Nowo Orleańskich ulicznych kapelach. Podstawą działania była zabawa w muzykę, żarty, wesołe podejście do jazzu. Później przerodziło się to w bardziej profesjonalne podejście, gdy krytycy zaczęli zwracać uwagę na świeżość wprowadzoną na scenę jazzową. Dlatego z polskiego brzmienia nazwy zespołu – Prowizorka Dżez Będ, nazwa została zmieniona na rozpoznawalną w świecie poprawną pisownię – Prowizorka Jazz Band.

Prowizorka koncertowała na licznych zagranicznych festiwalach, m. in. na: North Sea Jazz Festival w Hadze, Jazz Mecca w Maastricht (w Holandii), Jazzfest w Gronau (Niemcy), Dixiland Festval w Dreźnie, McEvans Festival w Edynburgu i można byłoby te festiwale wymieniać i wymieniać.

Natomiast czemu zdecydowano się akurat na jazz?

Jazzem zaraził pozostałych Tomek Sacha. Próbowano też z Andrzejem Koziarą, pierwszym gościem grającym na kongach w Bajmie. Jazzu Jan i Zbyszek uczyli się od samego początku, Tomek już grywał standardy, podobało się im to, jak można dowolnie i na luzie pograć.

Szkoła Podstawowa nr 5, klasa 3b, 2022-2023

Wybrana postać: Teresa Łubińska-Kalinowska

Obszar kultury – artystka, twórczyni gobelinów, rękodzielniczka

Co zrobiła dla Gniezna?
Tworzyła gobeliny. Po skończeniu Szkoły Plastycznej PLSP w Poznaniu zajęła się tkaniną artystyczną. Prowadziła pracownię Tkaniny Artystycznej w Gnieźnie przy ulicy Kaszarskiej 1. Poza tym prowadziła zajęcia z tkaniny artystycznej i gobelinu w MOK-u i Centrum Kultury Zamek w Poznaniu oraz we własnej pracowni. Współorganizowała w ramach działalności Gnieźnieńskiego Towarzystwa Jazzowego – koncerty i warsztaty jazzu. Wykonała także projekt pierwszej okładki kasety magnetofonowej nagranej przez PJB w 1985 roku w Radio Merkury Poznań. W 1991 r. założyła wspólnie z Janem Kalinowskim pracownię reklamowo- projektową,,Logo”.

Jakim była człowiekiem?
Pani Terasa była filigranowa; niska, drobnej budowy ciała. Spokojna, opanowana, zakochana w sztuce- a dokładniej w swoich gobelinach. Była dobrym, fajnym człowiekiem, bezkonfliktowym, altruistką, lubiła pomagać bezinteresownie ludziom. Bardzo inteligentną i oczytaną, mądrą życiowo kobietą. Lubiła podróże. Pani Teresa dość skromnie ubierała się, za to rzeczy, które nosiła były najwyższej klasy. Zawsze wełna, zawsze coś bardzo dobrego, praktycznego, i najważniejsze, nie znosiła blichtru. Lubiła nosić się wygodnie. Dobrze, ale żadnego malowania, ani ozdób, absolutnie nic takiego. Najbardziej ją fascynowało czytanie książek. Potrafiła nauczyć się języka angielskiego, żeby przeczytać książkę w oryginale. Kochała zwierzęta.

Co nas zaskoczyło?
Palenie papierosów; rozmiary gobelinów, które tkała.

Czy chcielibyśmy ja poznać?
Tak. Warto poznać osoby, które tworzą rzeczy nietuzinkowe. Miałam przyjemność (wychowawca kl.3b) poznać panią Teresę osobiście. Pani Kalinowska pomogła wielu osobom. Wielkie serce okazała także uczniom naszej szkoły. Opłacała przez kilka lat jednemu dziecku koszt obiadu w szkolnej stołówce. Jako kierownik świetlicy co miesiąc odwiedzałam panią Teresę – przy Rynku,a ona pytała – Ile w tym miesiącu ? I przekazywała pieniądze. Opłacała nawet obiad dla dziecka podczas swojej choroby, wtedy gdy sama potrzebowała pieniędzy na kosztowne leczenie.

Ciekawostka z życia pani Teresy Kalinowskiej
Pani Teresa została zaproszona przez przyjaciół do Nowego Jorku. Poproszona została o przeprowadzenie warsztatów tkackich, miała tam mieć też wystawę. Nie lubiła latać, ale jak mus to mus – poleciała. To, co przeżyła podczas lotu przeszło jej najśmielsze oczekiwanie i wyobrażenie. To była zima i dolatując do kontynentu amerykańskiego pilot poinformował pasażerów, że są pozamykane wszystkie lotniska z powodu burzy śnieżnej. Samolot, w którym leciała, został skierowany na lotnisko wojskowe w Nowej Finlandii. Pani Teresa opowiadała, że już miała kamizelkę na sobie, głowę między kolanami, maski, tlen, praktycznie wszystko, a w jej świadomości buzowała informacja o kończącym się paliwie w samolocie. Kiedy udało się bezpiecznie wylądować- zapowiedziała, że już nigdy do samolotu nie wsiądzie. A musiała wrócić z USA….

Szkoła Podstawowa nr 5, klasa 8b, 2022-2023

Projekt MOK-u –,,Kultura tego miasta to ludzie” -poznajemy życie i twórczości Mikołaja Matyski.

Wybrana postać: Mikołaj Matyska – perkusista, grał w zespołach: OXI, Abraxas, Anyway, Svann, Kino Oko, Banbura.

Obszar kultury: muzyka (rock progresywny).

Co zrobił dla Gniezna?
– grał w gnieźnieńskim zespole Oxi (rockowy zespół), gdzie współpracowano z Miejskim Domem Kultury (w tym miejscu były próby zespołu)
– rozsławiał gnieźnieński rock ze swoim zespołem na przeglądach muzycznych i koncertach w Polsce i w Europie
– koncerty w MOK-u z zespołem Abraxas, wystąpienia w programach muzycznych w Radiu Gniezno

Jakim był człowiekiem?
Rafał Muniak mówił o Mikołaju, że był znakomitym perkusistą i świetnym kumplem. Całkowicie oddany muzyce.
Janka Matyska (żona) mówiła: “Był przedowcipny, zarażał innych uśmiechem. Nie wierzył w swój talent, myślał, że komplementujący go chcą po prostu być mili. W pewnym momencie nagle przestał grać i obraził się na perkusję.”
Magdalena Tymczeska-Engler o Matysce: ,,Będę wspominać Mikołaja jako człowieka pełnego pasji, energii, ale przede wszystkim jako dobrego człowieka.”
Miłosz Dziurleja wspominał Matyskę jako muzyka, który dopracowywał do perfekcji każdy szczegół.

Ciekawostki z życia codziennego Mikołaja Matyski:
– Kiedy jego starszy brat Radek poszedł do wojska, wtedy Mikołaj zastąpił go i zaczął grać w zespole Oxi.
– Piwnica przy ul. Młodzieży Polskiej 33 została wyciszona i przystosowana na studio. Spędzili tam z zespołem Abraxas mnóstwo czasu, a Pani Janka Matyska przynosiła im posiłki, bo o jedzeniu nie myśleli wcale.
– W wieku kilkunastu lat dostał w prezencie od dziadka perkusję (pierwszą) i wzorując się na Radku, zaczął grać na niej.
– Żona Pana Mikołaja zaangażowała się w organizację koncertu poświęconego pamięci p. Matyski. Pierwszy zaplanowano na 27 maja 2023r.

Materiał został zebrany przez klasę 8b, a spisany przez Zofię Worbs z tej klasy.

Szkoła Podstawowa nr 7, klasa 8b, 2022-2023

Wybrana postać: Zbigniew Łuczak

Obszar kultury: Muzyka

Co zrobił dla Gniezna: Jako uczeń I LO założył wraz z przyjacielem kabaret, współtwórca Prowizorka Jazz Band. Grał na gitarze, instrumentach klawiszowych. Koncertował w Niemczech, Austrii, Grecji, USA.

Jakim był człowiekiem: zabawnym, miłym, kreatywnym

Wyszukajcie choć jedną ciekawostkę z życia codziennego: Jego ulubionym zespołem był zespół The Beatles

Szkoła Podstawowa nr 7, klasa 8b, 2022-2023

Wybrana postać: Eryk Kuszczak

Obszar kultury: Sztuka, malarstwo, architektura

Co zrobił dla Gniezna: Był plastykiem miejskim, tworzył murale o różnorodnej tematyce, zaprojektował m.in. lampy uliczne, słupy ogłoszeniowe

Jakim był człowiekiem: kreatywnym, z pasją, bardzo rodzinnym

Wyszukajcie choć jedną ciekawostkę z życia codziennego: Pan Eryk jako jeden z pierwszych Polaków zainicjował malowanie bloków mieszkalne na kolorowo.

Szkoła Podstawowa nr 5, klasa 2a, 2022-2023

Wybrana postać: Klemens Waberski

Obszar kultury: Muzyka, edukacja

Co zrobił dla Gniezna: Przyczynił się do kształtowania i propagowania kultury muzycznej w społeczeństwie, był wychowawcą wielu pokoleń, czuł odpowiedzialność za nauczanie młodego pokolenia, starając się aby muzyka była dla nich główną osią zainteresowania.

Jakim był człowiekiem: Skromnym, chętnie pomagał bezinteresownie innym. Był człowiekiem szczerze oddanym muzyce, swoją pasją zarażał wielu swoich wychowanków. Do końca swojego życia był oddany gnieźnieńskiej kulturze. Belfer z powołania, pasjonata swojego zawodu.

Wyszukajcie choć jedną ciekawostkę z życia codziennego: Klemens Waberski był jednym z dwóch stroicieli pianin w Gnieźnie. Charakteryzował się tym, że po wykonaniu zadania i odpowiednim naciągnięciu wszystkich strun, do późnych godzin wieczornych dawał darmowe koncerty. Czasem bywało, że podczas prób i występów nie miał przy sobie odpowiednich nut, dlatego przepraszał publiczność za opóźnienia w koncertach.

Szkoła Podstawowa nr 5, klasa 8a, 2022-2023

Wybrana postać: Janusz Chlasta- fotoreporter tygodnika “Przemiany Ziemi Gnieźnieńskiej”

Obszar kultury: fotografia.

Co zrobił dla Gniezna:
– promował Gniezno i wydarzenia związane z tym miastem w swoich zdjęciach
-wziął udział w konkursach fotograficznych, gdzie pokazał Gniezno (konkursy: Gniezno XX w Gniezno fotografii)
-współpraca z tygodnikiem “Przemiany”, “Głosem Wielkopolskim”
– twórca wystawy fotograficznej “Najmłodsi mieszkańcy Gniezna w fotografii”

Jakim był człowiekiem?
-Według Macieja Frankowskiego uważamy za zaradnego człowieka.
-E. Jankowski pisał o nim, że był profesjonalistą, samoukiem, swoją karierę zaczynał na sprzęcie zrobionym przez siebie.
-Krzysztof Szymoniak stwierdził, że Chlasta był niezastąpionym fotoreporterem.
-Jerzy Kałwak: “Starał pokazywać się ludzi i miejsca życzliwie i prawdziwie jednocześnie… był otwarty na ludzi i uczynny. Pomocny, łagodny i spokojny facet, umie postawić na swoim, kiedy wie, że ma rację”

Co nas zaskoczyło?
-Nie był rodowitym gnieźnianinem, urodził się w Wilnie.
-Był samoukiem, nie skończył żadnej szkoły związanej z fotografią. Zawód zdobył w technikum kolejowym. Pewna historia opowiedziana przez Macieja Frankowskiego dotycząca przewiezienia tapczanu z Bydgoszczy do Gniezna pociągiem (z przesiadką w Inowrocławiu).

Czy chcielibyśmy go poznać?: Tak, chcielibyśmy. Podoba nam się jego charakter, kreatywność i stosunek do ludzi. Liczymy na to, że zrobiłby nam ciekawe zdjęcia, także przybliżył technikę wykonywania zdjęć z tamtego okresu

Ciekawostki z życia codziennego : Maciej Frankowski wspomniał, że p. Janusz w ciemni miał na długim drucie powieszone filmy (wcześniej wykorzystane). Gdy było ich bardzo dużo, to wkładał wtedy je w drewniane pudełko i wywoził do swojego garażu. Zdarzyło się mu być także prezentem muzycznym. Prowadził imprezy taneczne. Zbudował sobie własnoręczne estradowe kolumny.

Miejski Ośrodek Kultury zaprosił do pilotażowej edycji wieloletniego w założeniach programu „kultura tego miasta to LUDZIE”. Zamysłem jest nawiązanie współpracy z uczniami i nauczycielami gnieźnieńskich szkół podstawowych. Za poszczególne etapy tej współpracy bierze na siebie odpowiedzialność Miejski Ośrodek Kultury, i poza spotkaniami – autorskimi warsztatami dla gnieźnieńskich dzieci i młodzieży, w propozycji pojawia się konkurs stanowiący niejako podsumowanie edycji. MOK w sierpniu wystosował zapytanie do mieszkańców o ludzi kultury tego miasta. Zebrała się grupa 130 nazwisk gnieźnian i gnieźnianek ze świata kultury, które są warte uwagi. Dążąc do celu, jakim jest uwrażliwienie młodego odbiorcy na historię regionu, na potencjał twórczy, jaki drzemie w mieście, MOK zaprosił do wspólnego stworzenia bazy, która będzie atrakcyjna w odbiorze dla młodego pokolenia. Tym samym w oparciu o innowacyjne metody warsztatu zespołowego, poprzez kontakt ze szkołami zaprasza dzieci i młodzież do uczestnictwa w tym projekcie.