Wystawa „Mesco dux baptizatur. Kronikarze i uczeni o chrzcie Mieszka I”, prezentowana w dniach 13.04-12.05. 2016 roku w hallu IKE UAM, jest wspólnym dziełem Instytutu Kultury Europejskiej UAM i Miejskiego Ośrodka Kultury w Gnieźnie. Pomysł realizacji ekspozycji łączącej przekaz średniowiecznych źródeł pisanych, publikacji naukowych poświęconych tematyce początków państwa polskiego oraz fotografii autorstwa Jerzego Andrzejewskiego, przedstawiających najcenniejsze zabytki architektury i sztuki z X i XI stulecia zrodził się w trakcie przygotowań do obchodów 1050 rocznicy chrztu Mieszka I.
Zapraszamy do Dużej Galerii MOK w dniach 7.07 – 31.08.2016 r.
Wiedzę o okolicznościach Mieszkowego chrztu czerpiemy z nielicznych, krótkich zapisków rocznikarskich oraz kronik, które powstawały w znacznym oddaleniu czasowym od wspomnianego wydarzenia. Dopiero ich drobiazgowa analiza pozwala nam na tworzenie rekonstrukcji przebiegu wydarzeń. Stąd też pojawiła się idea połączenia na wystawie w IKE UAM tekstów źródłowych z interpretującymi je tekstami naukowymi. Właściwie nie sposób zilustrować rozgrywających się w 966 wydarzeń zabytkami z epoki. Późniejsze wypadki, w szczególności wojna domowa u schyłku tzw. pierwszej monarchii i najazd Brzetysława, przyczyniły się do rozproszenia wczesnego artystycznego dziedzictwa Piastów. Spośród obiektów przedstawionych na fotografiach, tylko dwa możemy łączyć z czasami panowania Mieszka I – jest to konstrukcja wału gnieźnieńskiego grodu z Muzeum Początków Państwa Polskiego oraz fundamenty bazyliki św. Piotra w Poznaniu. Być może, do tej grupy zaliczyć można również karoliński ewangeliarz z gnieźnieńskiej katedry. Pozostałe to już dziedzictwo jego następców, którzy z powodzeniem kontynuowali Mieszkowe dzieło wprowadzania rodzącego się państwa polskiego w krąg cywilizacji łacińskiej – Bolesława Chrobrego, który m.in. usankcjonował prawnie obecność Kościoła w swoim państwie, powołując do życia wespół z Ottonem III metropolię gnieźnieńską i podległe jej biskupstwa oraz Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Szczodrego, którzy odbudowali państwo i struktury Kościoła po ich upadku.
Najważniejszym z ekspozycyjnego punktu widzenia elementem wystawy są fotografie znanego gnieźnieńskiego mistrza obiektywu i dokumentalisty – Jerzego Andrzejewskiego. Jego zdjęcia możemy odnaleźć w wielu polskich i zagranicznych publikacjach naukowych z zakresu historii i historii sztuki oraz w licznych katalogach wystaw. Dzięki charakterystycznemu dla dzieł autora mistrzostwu w fotografowaniu zabytków sztuki, zdawałoby się, że nieatrakcyjne na pierwszy rzut oka relikty murów czy szczątkowo tylko zachowane detale architektoniczne nabierają tajemniczego blasku, w którym odbijają się skrywane przez nie całe wieki naszej historii. W podobny sposób ukazuje maestrię niewielkich niekiedy wyrobów złotniczych i piękno malarskich miniatur z kart iluminowanych rękopisów, które obrazując kunszt mistrzów z X i XI stulecia, są jednocześnie źródłem naszej wiedzy o możliwościach fundacyjnych i gustach artystycznych pierwszych Piastów.
