Zapomniane 8

Na tym zdjęciu, wykonanym na ul. Polnej, widzimy rdzewiejące sygnalizatory na zwrotnicach bocznicy kolejowej, prowadzącej do dawnej cukrowni. Tory jeszcze istnieją, ale pociągi już tędy nie jeżdżą. Dlatego wybierzmy się w podróż po tym nietypowym fragmencie infrastruktury, która kiedyś – dosłownie! – oplatała miasto.

W maju tego roku minęło 148 lat od momentu, kiedy na gnieźnieńską stację wjechał pierwszy pociąg. Nawiązanie połączenia kolejowego z Poznaniem i Inowrocławiem, a w kolejnych latach także doprowadzenie torów z Dolnego Śląska oraz w kierunku Nakła spowodowało w następnych dziesięcioleciach dynamiczny rozwój Gniezna. Najbardziej na tym korzystały firmy produkcyjne, które zyskały szybszy dostęp do rynku zbytu. Sama kolej pozwoliła na uruchomienie się wielu firm spedycyjnych (transportowych). Również sporo zakładów pracy mogło zacząć myśleć o rozwoju swojej działalności. Jednak aby dalej funkcjonowały płynnie, musiały mieć zapewnione stałe dostawy materiałów do produkcji, a także wywozu gotowych towarów. Tu w grę wchodziła logistyka transportu, która była czymś do tej pory niespotykanym na tę skalę. Dlatego, aby przyspieszyć przewóz, firmy lub fabryki decydowały się na budowę bocznic kolejowych. To one były dodatkowym wyznacznikiem produkcyjności, ale także stanowiły o prestiżu i bogactwie zakładu.

Dziś większość bocznic jest zlikwidowana lub po prostu nie funkcjonuje, ale dawniej wożono nimi codziennie setki, a nawet tysiące ton towarów, które dalej wyjeżdżały w różne części kraju i Europy:
– Bocznica do cukrowni i garbarni – zachowały się tory aż do stacji kolei wąskotorowej.
– Bocznica do Rzeźni Miejskiej, prowadząca przez Park Miejski. Powstała w 1909 roku i częściowo istnieje nadal, choć tory do samej stacji są już rozebrane. Tą bocznicą dowożono też materiały budowlane do składnicy miejskiej, znajdującej się dawniej przy ul. Sobieskiego.
– Bocznica do cegielni na Arkuszewie. Wiemy z map, że istniała, choć nie wiadomo jak długo.
– Bocznica do Elektrowni i Gazowni Miejskiej – odchodziła z okolic peronu 1A i przecinała ul. Pocztową. Powstała w latach 30. XX wieku, a zlikwidowano ją kilkadziesiąt lat po wojnie. Jej ślady nadal są widoczne.
– Bocznica do tartaku przy ul. Orcholskiej – nieużytkowana od wielu lat.
– Bocznica do Wielkopolskich Zakładów Obuwniczych „Polania” – powstała w latach 70. i odchodziła ze stacji Gniezno Winiary. Przestała być użytkowana wraz z powolnym upadkiem zakładu.
– Bocznica do rybiarni przy ul. Konikowo – wykorzystywana obecnie do innych celów.
– Bocznica do Zakładów Stolarki Budowlanej, później znanych jako fabryka „Polokna”. Powstała w latach 80. po długich staraniach o jej wybudowanie i prowadziła wzdłuż ul. Składowej. Została w znacznej części rozberana wraz ze zburzeniem opuszczonej fabryki kilka lat temu.
– Bocznica do Przedsiębiorstwa Robót Drogowych oraz Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” oraz składnicy Przedsiębiorstwa Robót Drogowych przy al. Reymonta – nieużytkowane już od wielu lat, w 2020 roku została odcięta od sieci.

📸 Sebastian Uciński Fotografia
🖊 Rafał Wichniewicz
W ramach projektu #kulturadlagniezna, który dofinansowany jest ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w sieci”.
#kulturadlagniezna #kulturawsieci #nckultury
Skip to content